Methiant y Gynhadledd

Diwrnod i fynd, a chawn wybod holl gasgliadau cynhadledd fawr Glasgow. Gallwn ragweld y bydd penderfyniadau lawer ar olew, glo, nwy, coedydd, ceir trydanol, tail gwartheg, bagiau plastig a llu o bethau eraill. Ond gallwn gyhoeddi yn awr mai methiant fu’r gynhadledd, o’n safbwynt ni Gymry o leiaf, gan iddi yrru Liz Saville Roberts A.S. adref wedi ei llwyr ennill gan achos y niwclear.

(Bydd rhai ohonom yn cofio na bu raid i Rhun ab Iorwerth deithio cyn belled cyn gorfod ymwadu â pholisi ei blaid. Poeni yr oedd Rhun ychydig flynyddoedd yn ôl am sut y gallai wynebu’r bachgen ifanc dros y ffordd os oedd am wrthwynebu Wylfa B. Mae’r bachgen ifanc ychydig yn hŷn erbyn hyn, ac ni wyddom a yw’n dal â’i holl fryd ar fod yn wyddonydd niwclear; efallai ei fod wedi mynd yn yrrwr trên.)

Oedd, yr oedd ‘Atoms for Peace’ yn slogan ddigon enillgar drigain mlynedd yn ôl. Bu i bron bawb ohonom fodloni i dderbyn Trawsfynydd a’r Wylfa, er efallai gyda rhyw anesmwythyd bach yng nghefn y meddwl. Gyda phrofiad y blynyddoedd daeth yr anesmwythyd yn boen enaid, a hynny ar dri chyfrif:

1. Pethau’n digwydd. (a) ‘Gweithred gan Dduw’ (Act of God) – Fukushima. (b) Deddf Murphy – Chernobyl.
2. Claddu’r gwastraff. Petai pob un o gynghorwyr Môn yn gwneud twll yng ngwaelod ei ardd/gardd i gladdu’r sylwedd ymbelydrol, a fyddai digon o le wedyn dywedwch?
3. Y cysylltiad anodd ei osgoi rhwng unrhyw atomfa ac arfau niwclear. Mae hyn yn arbennig berthnasol yn achos Rolls-Royce: cwmni ‘amddiffyn’ ydyw yn bennaf erbyn hyn yn ei olwg ei hun ac yng ngolwg y tudalennau busnes.

Ac yn dilyn y trydydd pwynt hwn, meddyliwch amdani fel hyn. Ar gyfer pwy y mae R-R yn darparu’r arfogaeth? Ar gyfer llywodraeth Prydain Fawr yn gyntaf a phennaf, mae’n rhaid (er y gellir gwerthu i’r cythraul ei hun am bres). OND:

● Beth petai yna Alban annibynnol un o’r blynyddoedd nesaf?

● Beth petai llongau Trident yn gorfod ymadael â Faslane?

● Beth, yn wir, petai yna ddim Prydain Fawr fel gwladwriaeth unedol? A fyddai undeb dedwydd Lloegr, Cymru a Gogledd Iwerddon (!!) yn dal yn bwer niwclear ar lwyfan y byd? Gofynnaf i Liz ac i Rhun ac i unrhyw wleidydd Plaid Cymru, ai dyna y dymunent ei weld, er mwyn cadw’r swyddi da ym Meirion a Môn? Gofyn yn rhethregol efallai, ond mae hen flog G.A. bob amser ar agor i dderbyn atebion.

Y gwir yw ei bod hi’n argyfwng dirfodol a difrifol ar Blaid Cymru ac ar yr holl fudiad cenedlaethol gwleidyddol Cymreig.

● Nid wyf am gynnig ateb iddo heddiw.

● Oherwydd ni wn.

● Wyddoch chi, ddarllenwyr? Pwy sy am gynnig?

§

A Llyfr Glas Nebo wedi ei gyfieithu gan yr awdur, dacia, na bai’r trefnwyr wedi meddwl am roi copi am ddim i bob un o gynadleddwyr Glasgow!

Pum cic amserol

Go dda Robat Idris ar Pawb â’i Farn neithiwr! Llwyddodd i droi’r sylw, ’tae ond am ychydig funudau, at wir graidd y mater a chafodd bum cic amserol ac effeithiol i mewn er gwaethaf pob ymgais i’w dorri’n fyr:

● Cic i Bechtel.
● Cic i Westinghouse.
● Cic i Rolls Royce.
● Cic i ‘uchelgais niwclear Prifysgol Bangor’.
● Cic i’r ‘gwyrddgalchu’ ar y ganolfan newydd lle cynhelid y rhaglen.

Da bod rhywun ar ôl sy’n medru ei dweud-hi. Dof a diniwed ofnadwy yw pob trafodaeth ar y cyfryngau Cymraeg erbyn hyn, a dywedaf eto fod colled fawr ar ôl y ddwy raglen newyddion mewn cystadleuaeth â’i gilydd fel yr oedd Y Dydd a Heddiw ers talwm.

Ambell sylw pwrpasol ar Nation Cymru heddiw.

Prifysgol Ho Chi Minh ?

Fwy o flynyddoedd yn ôl nag yr hoffaf gyfrif, ymunais â sefydliad bychan, dwyflwydd oed bryd hynny, o’r enw ‘Linacre House’, yn ninas Rhydychen. Yn ystod fy amser i yno, newidiodd ei enw yn ‘Linacre College’, gan ei fod, mae’n debyg, wedi cyrraedd rhyw hicyn o ran aelodaeth ac adnoddau i fodloni disgwyliadau’r Brifysgol. Datblygiad digon naturiol, mae’n siŵr, a chadwyd enw’r sawl y dymunid ei goffáu, sef Thomas Linacre (1460-1524), meddyg ac ysgolhaig, un o ‘wŷr y Dadeni’ yn Lloegr.

Ond atolwg, nid Linacre mwyach! Oherwydd echdoe cyhoedddwyd i’r byd fod yr enw’n newid yn ‘Thao College’, hyn er mwyn cydnabod haelioni Nguyen The Phuong Thao, llywydd cwmni awyrennau o Fietnam a ‘biliwnyddes hunan-greedig gyntaf’ y wlad honno yn ôl adroddiadau’r wasg. Mae Mme. Thao wedi cyhoeddi rhodd o gant a hanner o filiynau o bunnau (£155 m.) i’r cyn-goleg Linacre, i’w dalu mewn eitemau dros y blynyddoedd nesaf. A wnaeth hi’r newid enw yn amod, wn i ddim; nac ychwaith a yw hi’n gyn-fyfyrwraig o’r coleg. Pa un bynnag, darllenwn fod y coleg yn ceisio cydsyniad y Cyfrin Gyngor â’r ailfedyddio.

Hyd yma nid wyf wedi gweld na chlywed unrhyw ymatebion, gan gyn-aelodau na neb arall. Os oes rhai ohonynt yn fyw, beth tybed yw barn yr hen gyfoedion amrywiol iawn eu cefndiroedd y cefais y fath gwmnïaeth a hwyl yn eu plith? Ond gallaf ddweud hyn: mae o leiaf un cyn-aelod yn gegrwth. Os arian a bryn bopeth, mae rhywun yn dechrau dyfalu beth fydd enwau newydd colegau megis Balliol, Sant Ioan, Magdalen, Oriel, Edmwnd Sant a’r Holl Eneidiau … a Choleg yr Iesu?

Do, mi soniais yn y blog dro yn ôl am y busnes ailenwi yma, a’r achlysur bryd hynny oedd creu Ysgol Gyfraith Hillary Clinton ym Mhrifysgol Abertawe. Dechrau arferiad tybed? A welwn ni ysgolion cyfraith Hubert Humphrey, Walter Mondale, Michael Dukakis ac Al Gore yng Nghymru, os mai hen ymgeiswyr Democrataidd aflwyddiannus yw’r arwyr?

Ond yn wir, ac yn sobrach peth efallai, dyma dri sefydliad addysgol y bu imi unwaith ryw gyfran ynddynt wedi mynd trwy gyfnewidiadau rhyfeddol. Yr hen ‘Goleg Linegr’, fel y cyfeirid ato yng nghofnodion Cymdeithas Dafydd ap Gwilym. Prifysgol Cymru, wedi ei gwanhau a’i thanseilio yn y modd mwyaf gwaradwyddus gan wireddu hen ddymuniad gan y gwrth-Gymreigwyr. A ffarwél i’r hen Goleg ar y Bryn, Coleg Prifysgol Gogledd Cymru, Bangor, sydd ers 2007 yn ‘Brifysgol Bangor’, er yn dal i gario’n anwireddus ar ei arfbais y dyddiad 1884.

A dyma gyd-ddigwyddiad Fietnamaidd! Am ryw reswm byddaf yn dal i dderbyn e-newyddion alumni Prifysgol Bangor, er nad wyf yn alumnus, a’r eitem gyntaf yn neges yr Is-ganghellor ddoe oedd hanes croesawu Ei Uchelder Nguyen Houng Long, sef Llysgennad Fietnam i Brydain, a alwodd heibio ar ei daith i gynhadledd fawr Glasgow. Beth oedd ei argraff o Fangor Uchaf tybed? Yn ôl yr adroddiad, ‘mae hanes i ymfalchïo ynddo rhwng Cymru a Fietnam o weithio mewn partneriaeth a chydweithio â’n gilydd ym maes addysg uwch. … Rydym hefyd wedi gweithio gyda’n gilydd i annog ychwaneg o fyfyrwyr o Fietnam i astudio yng Nghyrmu ac rydym bellach wedi cyrraedd carreg filltir bwysig.’ Roeddwn i’n meddwl mai China agored, ddemocrataidd, oddefgar oedd y wladwriaeth i ymrwbio ynddi, ond daw troeon ar fyd. Rydym yn cofio Fietnam yn wlad fechan ar wastad ei chefn, yn cael ei bomio’n dwll ddydd ar ôl dydd am ddeng mlynedd gan yr Americaniaid, ond os mai hi bellach yw’r Clondeic, wel dyna ni.

Gawn ni weld Prifysgol Ho Chi Minh, Bangor cyn bo hir?

Taetheg a Stradeg

Taetheg’ a ‘stradeg’. Dyna eiriau Emrys ap Iwan am y pethau a alwn ni yn ‘tacteg’ a ‘strategaeth’. Bydd unrhyw fudiad gwleidyddol yn arfer y ddwy; y naill, mewn gwleidyddiaeth fel ym mhob maes, yn golygu’r symudiadau agos-atom a thymor byr, y llall yn cymryd golwg bellach ac ehangach.

Hollol iawn a naturiol yw i blaid wleidyddol arfer tacteg mewn sefyllfa, cyn belled nad yw hynny’n mynd yn groes i’w hegwyddorion sylfaenol fel plaid. Daeth hyn i’m meddwl echnos wrth wylio rhaglen ‘Y Byd ar Bedwar’ ar fater ysgol Abersoch.

Wrth gefnogi cadw’r ysgol byddai gobaith i wleidyddion Plaid Cymru, lleol a chenedlaethol, gadw’u cefnogaeth ymhlith yr etholwyr ac efallai ychwanegu ati. Wrth ddewis cau’r ysgol, neu eistedd ar ben llidiart, byddant yn sicr o golli’r gefnogaeth. Ennill – colli, dyna’r dewis. Weithiau mae’n rheidrwydd moesol ar blaid fentro colli, a’r enghraifft fawr a thra chyfoes o hynny yw’r cwestiwn niwclear. Dyfarnodd y Blaid, fel plaid, yn erbyn y niwclear, a dyna ben arni. Ni ddylai arddel yr un seneddwr, ymgeisydd na chynghorydd nad yw’n cadw at y polisi hwn. Polisi yw polisi, ac eled Môn i’r fan a fynno.

Nid yw mater yr ysgolion yr un fath. Lleoedd gweigion, cost y pen, dim ond milltir a hanner at ysgol arall …, ydyn mae’r rhain oll yn ffactorau. Ond mae dymuniad rhieni ac ardalwyr yn ffactorau hefyd, ac ni welaf y byddid yn gwadu unrhyw egwyddor wrth ochri â’r rheini. A beth am yr addewidion i ‘amddiffyn cymunedau’?

Er enghraifft, petawn i yn lle Mabon, fy newis tactegol – a dywedaf eto, ni byddai dim dianrhydedd yn hynny – fyddai diogelu fy nghefn drwy gefnogi pentrefwyr Abersoch yn ddiamwys; byddwn wedyn mewn cryfach sefyllfa i wrthwynebu ffatri arfau niwclear arall yn Nhrawsfynydd.

Ac mae rhywun yn dal i ofyn, beth sydd tu ôl i’r cau ysgolion yma? Y ‘ddamcaniaeth cynllwyn’ yw fod rhyw swyddogion o fewn awdurdod lleol yn gweithio dros Ryw Allu Arall i danseilio Plaid Cymru a’r awdurdod ei hun. Tebyg mai cywirach yw’r ‘ddamcaniaeth llanast’, sef fod yma’r peth pathetig hwnnw, Cymry’n bod yn ‘ymarferol’, yn ‘realistig’, yn ‘bragmataidd’. ‘Ylwch ni, ddim ofn cymryd penderfyniad anodd. Ylwch ni’n dallt y dalltins. Ylwch ni tu mewn, a chi tu allan.’

Am Blaid Cymru, dyma bellach blaid heb daetheg na stradeg, na chynllun na chyfeiriad. Anfaddeuol fu ei thriniaeth warthus o Leanne, cam hanesyddol tuag at ddifancoll.

A’r cwestiwn poenus pellach: petai plaid genedlaethol arall yn codi yfory i ddisodli Plaid Cymru, fyddech chi’n ei thrystio?

Yn Newydd gan Ddalen Newydd

Dyma ddau o lyfrau diweddaraf Dalen Newydd, bellach ar gael o’n stondin.

Elis y Cowper: Anterliwt y Ddau Gyfamod

Golygwyd gan A. Cynfael Lake

Dyma rif 14 yng nghyfres Cyfrolau Cenedl.

Awdur cynhyrchiol a huawdl oedd Elis Roberts (1713?-89) neu Elis y Cowper o Landdoged, Dyffryn Conwy, ac wele yma anterliwt o’i waith sydd yn un o’r rhai mwyaf hynod o fewn y dosbarth hwn o lenyddiaeth.

Ymddengys y Cybydd a’r Ffŵl fel ym mhob anterliwt, ond y tro hwn ceir llai nag arfer o’r cellwair bras rhwng y ddau gymeriad hyn. Yn lle hynny ceir cyfuniad o ddau ddefnydd gwahanol. Yn gyntaf, rhoir inni dalpiau o hanes Rhyfel Annibyniaeth America – y Ffŵl, meddai ef, wedi bod yn ei ganol! Traethir ar achosion y rhyfel, gan geisio mesur y bai ar y ddwy ochr. A meddylier mewn difrif am gyfraniad yr Hen Wraig o Indiad Coch, sy’n rhoi safbwynt y brodorion yng nghanol y gwrthdaro. Yn ail, ac yn brif beth yr anterliwt, ceir dadl ddiwinyddol ar ‘gwestiwn y Cyfamodau’, mater canolog yn hanes Cristnogaeth. Rhaid bod cynulleidfa a fyddai’n deall beth yw’r Ddau Gyfamod ac yn fodlon sefyll i wrando’r dadlau yn eu cylch.

Dyma gyfle inni ddysgu rhywbeth, ac efallai ofyn rhai cwestiynau, am chwaeth ein cyndadau mewn cyfnod allweddol o’n hanes.

£15.00

Dafydd Glyn Jones – Hen Ddalennau

Gan bob sgriblwr mae pentwr o hen ddalennau yn hel dros y blynyddoedd, ac am rai ohonynt gall yr awdur fod yn gofyn ‘pam dweud peth mor hurt?’ a ‘tybed ai fi oedd e?’. Dyma ddetholiad o ddalennau sydd, hyd yma beth bynnag, wedi goroesi’r chwynnu: darlithoedd, erthyglau ac ysgrif-adolygiadau ar amrywiaeth o awduron, gweithiau a chyfnodau yn llên y Cymry. Wele’r cynnwys:

• Ystyried Gildas
• Ystyried Wade-Evans
• Y Bedwaredd Gainc
• Breuddwyd Moel?
• Blas yr Henfyd
• Syr Siôn Prys ac Apologia’r Genedl
• Côr y Ceidwadwyr
• Camp a Rhemp Bardd Mawr Môn,
• ‘Edward Morgan’, ‘Morganyg’ a ‘Iolo Morgannwyg’
• Huw Jones o Langwm
• Dim ond Act
• Cofio Saunders Lewis yr un Pryd
• Hwyl a Helynt Hen Eisteddfodau Môn
• Tri Llenor rhwng y Ddwywlad
• Troedio’r Ffiniau
• Caradog Prichard
• Pedwar Modernydd
• Pennod Ryfedd a Thrwstan
• Glyndebourne y Cymry, ynteu Tŷ Uchelwr Drama?
• Deg Cwestiwn i Ddramodydd
• Hanes ein Llên drwy Wydrau Newydd

£15.00 am y lot.

Homes of Wales

Ie, mater mawr y newid enwau.

New name for former home of former Plaid M.P. Yes folks, it’s Upper Eagle Farm ! And there’s lots more …

Holly Hollow – home of the Sweet Singer of Wales

The Blue Isle – home of Sleeping Bard

The Red Pub – home of Anglesey & U.S. poet

Red House – home of Welsh Prof.

Resting-place – home of another Welsh Prof.

Old School House, Black Ford – home of yet another bloody Welsh Prof.

Bogfield – home of novelist and short-story authoress

Brookmouth – home of short-story writer and Welsh arsonist

4 Riverside, Betesder – home of Daily Telegraph Parliamentary Editor

Village Unpronounceable – home of Morris Brothers

Woodworm Wood – home of author of The Homes of Wales

Wonderful aren’t they !

Tu hwnt i jôc

Nid am ei fod am ddod allan o’i ymddeoliad, ond o ran tipyn o hwyl, bydd yr hen G.A. yn edrych weithiau ar Hysbysfwrdd Swyddi Cymru, gan fod rhywun yn ei anfon ato o rywle.
Bydd yn ei gael fel rheol yn ddiffeithwch o swyddi diystyr, di-fudd, dibwrpas a di-alw-amdanynt.

Yng nghatalog heddiw gwelaf ambell eithriad, chware teg. Mae ADRA yn chwilio am Blymwr, a’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol eisiau Uwch-arddwr. Ac mae angen Prif Weithredwr i S4C. Iawn.

Ond yn ôl â ni wedyn at y nonsens arferol. Sut, meddech chi, y llwyddodd gwareiddiad i gerdded cyn belled cyn penodi dau Reolwr Cymwysterau (hyd at £40,000 yr un) dan y corff Cymwysterau Cymru? A sut y bu i’r hen genedl hon oroesi o gwbl cyn i rywun weld bod angen Swyddog Hybu a Hwyluso (hyd at £37,410) yn Adran Comisiynydd y Gymraeg?

Ond difrifoli. Mae rhai pethau tu hwnt i jôc. Yr hysbyseb gyntaf ar y rhestr heddiw: hyd at £32,818 y flwyddyn i Gydlynydd Cydraddoldeb, Amrywiaeth a Gwrth-hiliaeth dan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol.

Er mwyn y nefoedd, penodwch ddarlithwyr trwy’r Gymraeg ar draws y meysydd, nid rhyw rwtshi-ratsh fel hyn. Beth yw pwrpas y C.C.C. (Y Coleg Ffederal fel yr oeddem yn ei alw flynyddoedd yn ôl, y llond llaw ohonom oedd yn ymgyrchu dros ei sefydlu)? Fel mewn cymaint o gylchoedd eraill yng Nghymru heddiw, dyma dywallt arian ar oferedd a gwyrdroi pwrpas sefydliad. Be sy’n bod ar bobol? Isio edrych eu pennau.

Pwynt diddorol o’r Alban

Tipyn o sôn y dyddiau diwethaf y gall llywodraeth yr Alban alw am gymorth y fyddin gan fod y fath bwysau ar y gwasanaethau parafeddygol a’r Covid yn dal gyda ni.

Diddorol yw hyn. Mae gwahaniaeth mae’n debyg rhwng ‘gofyn am gymorth y fyddin’ a gyrru gwŷr i’r gad, a gallwn gymryd na all llywodraeth ddatganoledig wneud yr ail. Os gwelir annibyniaeth, pa bryd bynnag y bydd hynny, bydd pethau’n wahanol. Bydd y catrodau Albanaidd yn dal i ymladd dros y Frenhines ond ar orchymyn eu llywodraeth.

Job iawn i’r Black Watch a’r Scots Guards ryw ddiwrnod felly, tyrchio’r Americanwyr allan o Faslane. Ar hyn o bryd mae’r SNP am ganiatáu tair blynedd i glirio’r safle, ond da fyddai cyflymu pethau.

Na thybiwn, Gymry, nad yw hyn yn berthnasol i ni. Mae’n berthnasol i’r mater pwysicaf, sef parhad y Gymraeg.

Oherwydd …

Pam yr ydym ni’r Cymry yn y fath dwll heddiw? Ateb: am i’n cyndeidiau gyd-fynd ag anogaeth y Llyfrau Gleision, a chael gwared â’u hiaith er mwyn bod yn aelodau derbyniol o’r wladwriaeth unedol ogoneddus ac o’r ymerodraeth na byddai’r haul byth yn machlud arni. Do, fe wnaethant hynny am fod yna hen hen ymdeimlad o israddoldeb yn eu plith, ac i ddeall rhywbeth am wreiddiau hwnnw mae’n bwysig eich bod chwi, ddilynwyr y blog, yn astudio’r golygiad newydd Llythyr Gildas a Dinistr Prydain.

Ond y diwrnod y bydd Trident yn ymadael â’r Alban, dyna ddiwrnod machlud yr haul yn derfynol. Bydd cerbyd rhwysg Lloegr ar ei ochr yn y ffos.

Sut bydd cael y Cymry i ddeall hyn, dyna’r broblem o hyd. Oherwydd does gennym ddim gwasg.

Dyma’r ateb!

Tebyg mai trydariad ddylai’r pwt bach hwn fod, ond nid yw’r hen G.A. yn drydarwr.

Eitem anfarwol ar Nation Cymru heddiw. Gweledigaeth ddisglair ddiweddaraf yr hen Gordon Brown ar sut i achub y Deyrnas Unedig! Ymatebion da hefyd.

Amodau cydweithio

Y stori bore ’ma.  Dyfynnaf o BBC Cymru Fyw: “Mae Llywodraeth Cymru wedi penderfynu parhau i fynychu un o ffeiriau arfau mwyaf y byd, gyda ‘nifer fach’ o swyddogion yn mynychu’r digwyddiad.   Mae Aerospace Wales hefyd yn  derbyn cefnogaeth ariannol gan y llywodraeth i fynychu’r digwyddiad amddiffyn ‘Defence and Security Equipment International’ (DSEI) yn Llundain …”  Ac yn y blaen.        

“Y digwyddiad dirmygus hwn” meddai Plaid Cymru, ond gwych o beth yn ôl y Ceidwadwyr. “Cefnogi busnesau Cymru … sector hanfodol bwysig … gwerth mwy na £19bn i economi’r DU …”    Gweler BBC Cymru Fyw am y manylion troi-stumog.

A dyna’i phrofi hi unwaith yn rhagor. Cofiwch sylw cryno a chywir David Davies A.S. (Mynwy) flynyddoedd yn ôl, mai’r cyfuniad naturiol yng ngwleidyddiaeth Cymru fyddai Tori-Llafur.  Dyma’r ddwy sy’n sylfaenol gytûn ar y pethau hanfodol.  Mae’n wir nad oes gan lywodraeth ranbarthol neu ddatganoledig ddim polisi tramor, ond o’i chychwyniad mewn adwaith i’r Rhyfel Byd Cyntaf, ei pholisi tramor rhithiol neu ddamcaniaethol, sef mynd yn groes i imperialaeth Prydain, fu nod amgen Plaid Cymru a’r rheswm dros ei bodolaeth. A dyna ichi heddiw, llywodraeth Boris ynghyd ag America, newydd gael andros o drwyn coch yn Affganistán, yn cynllunio sioe fawr yn y Pasiffig i ddychryn China !  A gawn ni glywed Syr Anysbrydoledig Starmer yn codi llais yn erbyn hyn?  Faint o fet ?

Ac eto … er hyn i gyd … pa ddwy blaid yr union ddyddiau hyn sy’n mwmian ynghylch “cydweithio”?  Gawn ni gymryd mai amod gyntaf Adam i Drakeford fydd “dim un o dy draed di i’r ffair arfau ’na, a dim dimai goch i’r un cwmni o Gymru fynd yno”?   Yntê Adam? 

Darllenwn mai diben y cydweithio fyddai  “cyflawni dros Gymru” ac “adeiladu dyfodol cryfach tu hwnt i’r pandemig coronafeirws”.  Os mai dyna’r nod, a dim mwy, oni fyddai’r Ceidwadwyr, ynghyd â rhyw un Democrat Rhyddfrydol dyweder, yn gwneud llawn cystal partneriaid i Lafur?

Cydweithio â Llafur, hyd yn oed heb i hynny olygu clymbleidio, dyma ddylai fod y chwe amod sylfaenol gan genedlaetholwyr.

1.  Y MWD.   A’r polisi?  DIM MWD.

2.   Y POSTFEISTRI.  Nid oes dim iawndal  byth yn mynd i ad-dalu am y cam a’r dioddefaint a achoswyd.  Ond dylai’r symiau fod yn llawer iawn  mwy na dim sydd wedi ei roi hyd yma.  Ac ymhellach, dylid galw i gyfrif yr holl bobl, yn gyhuddwyr celwyddog, yn dwrneiod, ynadon a barnwyr, a fu’n gyfrifol am yr erledigaeth warthus hon. Rhaid wrth ddeddf i wneud hyn yn bosibl, Gweler blogiau 3 Hydref 2020 a 19 Ebrill a 31 Mai eleni.

3. TRIDENT.   Datganiad clir a therfynol nad yw polisi Carwyn wirion, ”mwy na chroeso” yn bolisi Llafur Cymru bellach, ac na fydd byth eto.

4.  NIWCLEAR.   Dim un niwc, mini, maxi nac unrhyw fath arall, ym Môn, Meirion nac unrhyw fan yng Nghymru. Peidiwch â dweud nad oes cysylltiad â’r llongau tanfor yna sy’n mynd i gael eu rhoi i Awstralia i ddychryn China. Gweler blog 26 Awst. 

5.  TAI.  Fel mae’r blog hwn wedi dweud fwy nag unwaith o’r blaen, y broblem sylfaenol yng Nghymru yw gormod o dai, a’r Cymry ddim yn gallu eu meddiannu.  Pwyll cyn adeiladu dim mwy o dai ar hyn o bryd, ond yn hytrach deddfwriaeth ac adnoddau yn galluogi awdurdodau lleol i fynd hanner-yn-hanner ag unrhyw Gymro neu Gymraes sydd am brynu cartref.   Gweler blogiau 3 Mai a 10 Gorffennaf.

6.    HILIAETH.   Dan rith gwrth-hiliaeth, bu ymosodiad hiliol arall ar y Cymry yn argymhellion “Undeb Gwrth-hiliaeth Cymru” i Gyngor Celfyddydau Cymru a’r Amgueddfa Genedlaethol.  Dowch inni glywed llywodraeth Cymru yn ei datgysylltu ei hun yn llwyr oddi wrth gastiau fel hyn.  Gweler blog 22 Awst.

Mae pethau eraill pwysig iawn, ond dyna ddigon am y tro.  Hwyl ar lunio’r cytundeb, bois!