Rhywbeth i’w gamddeall

Dyma ichi rywbeth i’w gamddeall.

Rwy’n sgrifennu hwn cyn gwybod pwy caiff hi.

Etholiad cyffredinol? Wrth gwrs mae’n rhaid i’r gwrthbleidiau alw am un, gan frolio mor barod ydyn nhw. Ond go brin y bydd y Ceidwadwyr am gael Nadolig Tyrcwn, a chyda’u mwyafrif diogel a dwy flynedd i fynd nid oes rheswm ar wyneb y ddaear iddynt gael y fath beth. Bydd rhai o oed yr hen G.A. yn cofio 1957, Anthony Eden wedi llosgi ei fysedd yn ofnadwy gyda helynt Suez, yn ymddeol yn ddyn gwael, a’i blaid wedi ei hysgwyd. Allan o’r ‘Cylch Cyfrin’ (fel yr oedd hi bryd hynny) fe ddaeth Super Mac, neu ‘Mr. MacWonder’ chwedl Aneurin Bevan; a dwy flynedd yn ddiweddarach (1959) dyma’r Torïaid yn ei sgubo hi.

Nid bod yr hen G.A. yn gobeithio gweld canlyniad felly. Ond, ac edrych ar y darlun cyfan, mae’n credu mai’r peth gorau fyddai bod y llywodraeth Dorïaidd hon yn cael ei thraed dani am y tro, bod pethau’n sefydlogi rhyw gymaint, a’n bod yn dychwelyd at dipyn o ‘wleidyddiaeth ddiflas’ (chwedl rhai o’r sylwebyddion) wedi’r berw hwn. Diflas, hynny yw, ym mhobman ond yr Alban.

A dyma sy’n bwysig. Cadwn ein llygad ar y nod, ar y peth hanfodol. A beth yw hwnnw? Cynnydd a llwyddiant yr SNP a mudiad ymreolaeth yr Alban, sef ein hunig obaith gwleidyddol ninnau, fel y mae pethau’n edrych ar hyn o bryd. A chofio hynny, nid da bod yr un o’r ddwy brif blaid Brydeinig filltiroedd ar y blaen i’r llall, a bod trwy hynny yn ddewis rhwydd ac amlwg i’r unoliaethwyr Albanaidd sydd am bleidleisio’n dactegol yn erbyn yr SNP. Gadewch iddi wastatáu rhyw dipyn rhwng Tori a Llafur, gyda’r ddwy yn setlo tua chanol yr ugeiniau yn yr Alban. Yng Nghymru, nid yw affliw o bwys, a chaiff Lloegr wneud fel y mynn.

§

A newid trywydd am funud. Rhyw arolwg y dyddiau diwethaf yn darogan sefyllfa hollol ffantasïol, pe cynhelid etholiad heddiw: y Torïaid â dim ond pum sedd drwy Brydain oll, sef ‘un yn fwy na Phlaid Cymru’ yn ôl un sylwedydd! Hei, dim ond pedair sedd i B.C.? Beth am yr holl seddau mae hi’n mynd i’w hennill? Oes rhywbeth o’i le?