Dau ymddiswyddiad

Tebyg na ddylai newydd mawr yr wythnos ddiwethaf fynd heibio heb i’r hen flog ddweud rhywbeth.

Digwydd clywed ‘Any Questions’ wnes i ddoe, gyda’i groesdoriad arferol o farnau adain-dde. Tri o’r panelwyr yn hollol sicr o ddau beth: (a) fod popeth yn yr Alban wedi dirywio’n echrydus ‘under Sturgeon’ fel y byddan nhw’n hoffi dweud; a (b) y bydd ei hymadawiad yn ergyd farwol i’r SNP, yn agor drws i blaid arall, ac yn waredigaeth i ‘our country’, ‘this Union’, ‘this Britain of ours’ &c &c. Neb o’r tri, mae’n amlwg, yn ymwybodol o’r gwrthddywediad! Chware teg i Mary Beard, fe gywirodd hi un arall o’r panelwyr yn syth pan honnodd hwnnw na allwch chi ddim cael swydd mewn prifysgol yn yr Alban bellach heb fod yn gefnogwr yr SNP! Ffantasïau’r Prydeinwyr, yr ydym mor gyfarwydd â hwy yng Nghymru yr un modd!

Gan fynd heibio i gwestiynau llawer pwysicach, dyma gyfeirio’n unig at ddau ymateb ar y cyfryngau pan ddigwyddodd y peth.

Yn gyntaf, digrif oedd gweld yr hen Robert Peston wedi ei lusgo i Gaeredin i ddehongli’r sefyllfa, yn dawnsio yn ei unfan yn yr oerni a dweud dim llawer o ddim byd.

Yn ail, Newyddion S4C yn cael Carwyn Jones i adrodd ei brofiad ei hun o ymddiswyddo’n wirfoddol a heb fod dan bwysau. Triwch gofio. A oedd hwnnw’n benderfyniad a gipiodd y penawdau oll a pheri dadlau a dadansoddi am ddiwrnodiau wedyn? Dyna’r gwahaniaeth yntê, gwleidyddiaeth yr Alban heddiw’n dal i yrru arswyd ar y Sefydliad Prydeinig; am Gymru a’i gwleidyddion, neb yn malio dim, oherwydd does dim i falio yn ei gylch.

A’r cyferbyniad llachar wedyn. Yr oedd Nicola yna – ac fe fydd eto – i newid pethau. Yn ganolog yn y newid hwnnw yr oedd – ac y mae, ac fe fydd – cael gwared â Trident. Cofiwn ninnau sylw Carwyn ar y pwnc hwnnw yn yr unig beth o unrhyw bwys a ddywedodd erioed. ‘Mwy na chroeso.’ Creu gwell byd: cadw pethau fel y maent, neu hyd yn oed yn fwy fel y maent – dyna’r cyferbyniad. A chanolog yn y ‘pethau fel y maent’: mawredd a rhwysg Lloegr.

‘Methiant’ medd y cyfryngau, â gorfoledd bron yn unllais. ‘The Dream in tatters’, meddai’r Daily Mail. Nid yw polau heddiw’n awgrymu hynny o gwbl. A phan ddaw haneswyr i gloriannu’r degawd diwethaf yn hanes yr Alban bydd yn anodd iddynt anwybyddu’r brif ffaith a’r brif gamp aruthrol a gyflawnwyd, sef clirio’r Llaw Farw, Llafur, allan.

§

Am y peth trist, a thrist iawn, y rhwyg rhwng rhwng Salmond a Sturgeon, beth oedd ei wir achos, a beth oedd gwir darddiad y cynllwyn yn erbyn Salmond, yr ydym yn dal yn y niwl. Tybed a gawn oleuni byth?

§

A nodyn bach gwleidyddol o’r cwr arall. Dyfarniad Starmer na chaiff Corbyn sefyll eto dan enw Llafur, a chyda hynny ailadrodd yr hen anwiredd am ‘wrth-Iddewaeth’. A ydyw Corbvn wedi meddwl o ddifrif am sefyll yn Islington dan faner arall? Neu hyd yn oed am ymddiswyddo a chael isetholiad er mwyn gwneud hynny? Clec i Syr Anysbrydoledig? Oes rhywun wedi awgrymu hyn?